Ciekawe miejsca
Co warto zwiedzić w okolicy?
Aleja Zakonników / Mnichów (https://parki.kujawsko-pomorskie.pl/wpk/turystyka/warto-zobaczyc/302-aleja-zakonnikow-mnichow) – położona jest w pobliżu wsi Łążek przy drodze biegnącej prawą stroną cmentarza katolickiego w stronę Jeziora Piaseczno. Dwieście jałowców pospolitych tworzy urokliwy szpaler po obu stronach drogi gruntowej. O zmroku widok posępnych kolumn przypomina podążających na nieszpory zakonników. Skupisko tych okazałych krzewów stanowi pomnik przyrody (odległość od Tlenia: 5,1 km).
Zgorzały Most (https://parki.kujawsko-pomorskie.pl/wpk/turystyka/warto-zobaczyc/295-zgorzaly-most) – osada o osobliwej nazwie Zgorzały Most powstała przed 1772 rokiem. Należała do folwarku w Wierzchach, stanowiącego własność królewską. Osada przepięknie położona pośród lasów i wzniesień nad rzeką Ryszką, w pbliżu wsi Jakubowo, na południowy zachód od Tlenia. Na przełomie XIX i XX wieku wybudowano młyn wodny i tartak, wykorzystując przepływającą rzekę. Całość ukłądu wodno-terenowego tworzy wyjątkowo ciekawą przestrzeń o wysokich walorach krajobrazu kulturowego (odległość od Tlenia: 5,5 km).
Stara Rzeka (https://parki.kujawsko-pomorskie.pl/wpk/turystyka/warto-zobaczyc/303-stara-rzeka) – jedną z najpiękniejszych wsi Borów Tucholskich jest położona 8 km na północny-zachód od Osia wieś Stara Rzeka. Powstanie wsi datowane jest na połowę XVIII wieku. W czasach pruskich rozwinęła się jako osada bartników i pracowników leśnych. Stąd tez spławiano drewno do tartaków. W latach powojennych planowano tutaj wybudowanie kolejnej po Gródku i Żurze hydroelektrowni. Stara Rzeka zachowała niepowtarzalny charakter. Rozproszona zabudowa wzdłuż malowniczej doliny Wdy urzeka harmonią. Obecnie wieś nabiera charakteru miejscowości letniskowej (odległość od Tlenia: 9 km).
Czyściewnica (https://parki.kujawsko-pomorskie.pl/wpk/turystyka/warto-zobaczyc/296-czysciewnica) – torfowisko źródliskowe Czyściewnica jest unikalnym i najrzadziej spotykanym rodzajem torfowisk. Woda wypływająca ze zboczy zalewa obszar o nieprzepuszczalnym podłożu. Proces torfotwórczy wspomagany jest przez najdłuższą w Borach Tucholskich tamę bobrową o długości około 50 metrów. Czyściewnica położona jest przy czarnym szlaku turystycznym, między starą rzeką a jeziorem Piaseczno (odległość od Tlenia: 9 km).
Elektrownia Żur (https://www.csw.pl/aktualnosci/dla-turysty/atrakcje/2017/01/12/elektrownia-wodna-zur/) – o mocy 8 MW, uruchomiona w 1930 roku w związku z budową gdyńskiego portu morskiego, który zaopatrywała w energię (odległość od Tlenia: 11 km).
Zalew Żur (https://parki.kujawsko-pomorskie.pl/wpk/turystyka/warto-zobaczyc/314-zalew-zur) – w 1929 roku w wyniku powstania Elektrowni Wodnej w Żurze utworzony został na Wdzie zbiornik zaporowy o powierzchni 440 ha z bogato rozwiniętą linia brzegową długości aż 34 kilometrów. Szczególną cechą zalewu są liczne półwyspy, wyspy i zatoki. Brzegi zbiornika porastają starodrzewia z licznymi pomnikowymi dębami i lipami. W stromych skarpach o charakterze klifowym można spotkać licznie występujące zimorodki. Zalew jest ostoją bobrów, wydr i ptactwa wodnego. Bogaty świat ichtiofauny reprezentowany jest między innymi przez takie gatunki jak szczupak, sandacz, lin, okoń i płoć. Występuje tu również będąca pod ochroną różanka – wskaźnik czystych wód (odległość od Tlenia: 11 km).
Osada Grzybek. Znajduje się tutaj stanowisko archeologiczne z okresu halsztackiego, a we wsi rosną pomniki przyrody (odległość od Tlenia: 13 km).
Kamień Napoleoński (https://parki.kujawsko-pomorskie.pl/wpk/turystyka/warto-zobaczyc/297-kamien-napoleonski) – Las przy szosie Wery – Spławie kryje tajemniczy i zagadkowy głaz. Ukryty jest on tuż przy powierzchni gruntu w odległości około 150 m na lewo od pierwszej linii energetycznej na polance porośniętej dwoma okazałymi dębami. Z wyglądu przypomina płaską płytę o nieregularnym pięciobocznym zarysie i wymiarach około 150 x 110. Widnieją na nim dwa krzyże maltańskie i piastowska korona. Geneza wyrytych znaków nie jest znana. Być może mają one związek z bitwą, która rozegrała się pod Drzycimiem pomiędzy wojskami polskimi pod dowództwem Władysława Hermana, a wojskami książąt pomorskich w 1091 roku. Druga teoria głosi, że znaki te wyrył polski żołnierz armii napoleońskiej z oddziałów maszerujących przez nasze ziemie. Głaz jest pomnikiem przyrody nieożywionej nr 1244 w rejestrze wojewódzkiego konserwatora przyrody (odległość od Tlenia: 13 km).
Bunkier (https://parki.kujawsko-pomorskie.pl/wpk/turystyka/warto-zobaczyc/301-bunkier) – w pobliżu jeziora Trzebucz Mały, nieopodal leśniczówki Mała Huta, znajdują się pozostałości po byłym umocnionym obozie oddziału partyzanckiego AK – „Świerki”. Formacją tą dowodził porucznik Alojzy Bruski pseudonim Grab, zamordowany przez UB. Oddział ten ten wsławił się wieloma potyczkami z okupantem niemieckim mi.in. w ataku na Czersk Świecki i bitwie pod Błędnem (odległość od Tlenia: 14 km).
Atrakcje historyczne:
- Szlak pieszy „Partyzantów Armii Krajowej” (odległość od Tlenia: 12 km, https://parki.kujawsko-pomorskie.pl/wpk/turystyka/szlaki-turystyczne/529-szlak-partyzantow-armii-krajowej) – poświęcony żołnierzom Armii Krajowej, działających na terenie Borów Tucholskich.
- Muzeum Borów Tucholskich (odległość od Tlenia: 29 km, https://muzeum.tuchola.pl/).
- Bysławek (odległość od Tlenia: 32 km, https://portal.tucholski.pl/asp/klasztor-zgromadzenia-siostr-milosierdzia-bozego-w-byslawku,58,artykul,1,555) – klasztor Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia Bożego wraz z kościołem pod wezwaniem św. Wawrzyńca oraz izba pamięci z wystawą narzędzi rzemieślniczych.
- Średniowieczny gród w Raciążu (odległość od Tlenia: 42 km, https://borytucholskie.net/grodzisko-w-raciazu/).
- Akwedukt w Fojutowie (odległość od Tlenia: 42 km, https://pomorskie.travel/punkty-poi/akwedukt-fojutowo/) – unikatowy zabytek hydrotechniczny z XIX w. – skrzyżowanie dwóch cieków wodnych – Wielkiego Kanału Brdy z Czerską Strugą.
- Rezerwat archeologiczny „Kręgi Kamienne” w Odrach (odległość od Tlenia: 46 km (https://pomorskie.travel/punkty-poi/rezerwat-przyrody-kregi-kamienne-w-odrach/) – prawdopodobnie cmentarzysko lub kalendarz Gotów.
- Ślady tradycyjnej, borowiackiej zabudowy w miejscowościach: Krąg, Brzozie, Rzepiczna, Legbąd, Klocek, Brzozowe Błota, Lińsk, Zielonka, Rosochatka, Sucha.
Wioski tematyczne:
- Wioska Górnicza w Pile – zlokalizowana we wsi Piła nad Brdą, gdzie w okresie 1892 – 1921 istniała kopalnia węgla brunatnego. Więcej informacji: https://www.gorniczawioska.pl/.
- Ptasia Wioska w Adamkowie, malowniczo położona wieś Adamkowo wabi ptasim śpiewem. Więcej informacji: https://www.adamkowo.tuchola.pl/.
- Wioska Grzybowa w Krzywogońcu. Krzywogoniec zaprasza każdego zapalonego grzybiarza. W Grzybowej Wiosce cyklicznie organizuje się wydarzenia związane z grzybami, a kogo zmęczy zbieranie będzie mógł wypocząć nad jednym z kilku malowniczo położonych jezior w okolicy. Więcej informacji: https://www.cekcyn.pl/index.php/qwioska-grzybowaq.
- Miodowa Wioska we Wielkim Mędromierzu. W starej rycerskiej wsi Wielki Mędromierz została założona wioska tematyczna poświęcona tematyce pszczelarskiej. Warto odwiedzić tutejsze pasieki i skosztować miejscowych wyrobów. Więcej informacji: https://wioska-miodowa.pl/.
- Osada Borowiackich Skrzatów w Teologu. Dawna Puszcza Pomorska od wieków działała na wyobraźnię ludzi zamieszkujących ten teren. Pomiędzy całym szeregiem leśnych stworzeń i duchów żyły tu też kraśniaki – dobre leśne skrzaty. Akurat jedne z nich zatrzymały się nad jeziorem w Teologu, gdzie niedawno stworzono Osadę Borowiackich Skrzatów.
- Wioska Borowiacka w Nowym Suminie. Ciekawa inicjatywa poświęcona kulturze borowiackiej, warto wspomnieć też o bezpłatnym polu namiotowym na terenie wioski.
- Wioska Kolejowa w Pruszczu. Osiedle kolejowe powstałe w wyniku budowy linii kolejowej i rozwoju stacji Pruszcz w międzywojniu, czasach rozwoju polskich kolei. Dziś stacja, jej zabudowania i osiedle stanowią atrakcję, co roku cyklicznie organizowany jest tam festyn kolejowy, na który dotrzeć można okolicznościowym pociągiem.
- Wioska Jabłoni w Jabłonce. Nieopodal Śliwic leży wieś Jabłonka, w której mieszkańcy założyli wioskę tematyczną, która popularyzuje wieś jako jabłkową krainę.
- Osada Cisowa w Wysokiej, nieopodal Rezerwatu Cisów Staropolskich we Wierzchlesie. Więcej informacji: https://www.facebook.com/Osada-Cisowa-369752559813026/.
- Wioska Chlebowa w Janiej Górze. Borowiacy od wieków darzyli chleb wielkim szacunkiem. Wioska Chlebowa w Janiej Górze poświęcona jest tematyce chlebowej. Mieszkańcy mają swoją recepturę, która sprawia, że wypiekany przez nich chleb jest wyjątkowy. Warto odwiedzić wieś podczas organizowanych tam cyklicznie wydarzeń. Więcej informacji: https://wioskachlebowa.pl/,
- Kwiatowa Wioska w Żalnie. Mieszkańcy z dumą prezentują swoje ogrody i uczą chętnych tworzenia bukietów oraz kwiatów, decoupage i biżuterii z różnych ciekawych materiałów. We wsi został zlokalizowany również park kwiatowy, który warto odwiedzić. Więcej informacji: